برای آسیب‌شناسی مدیریت دولت در بازار ارز با دکتر احمد توکلی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کردیم.
طرح‌های اخیر مانند مرکز مبادلات ارزی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مرکز مبادلات ارزی یکی از همان طرح‌هایی است مانند طرح‌های قبلی که به تازگی از آن سخن می‌گویند. اساسا تنوع در سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های دولت یکی از مشکلات و مصیبت‌های اصلی بازار ارز است. مشابه همین تصمیمات در مورد بورس ارز بود که بنده دلایل مخالفت خود را با آن اعلام کردم و به‌نظر می‌رسد که منتفی شده باشد. این طرح برای یک بازار رقابتی است، درحالی‌که در بازار ارز ایران، عرضه‌کننده اصلی بانک مرکزی است و اگر کل دولت را درنظر بگیریم، تقاضاکننده اصلی نیز دولت است. بنابراین ادعای تشکیل بورس برای کشف قیمت رقابتی، ادعایی بی‌اساس است. در واقع باز هم بانک مرکزی و دولت همه‌کاره‌اند با این فرق که در آن صورت، هر نرخ بالایی که پیدا شود، می‌توانند از خود سلب مسئولیت کنند.
- اخیرا گفته می‌شود که دولت تعمدا نرخ ارز را بالا برده تا از این طریق منابع یارانه نقدی را تأمین کند. آیا شما هم این خبر را تأیید می‌کنید؟
این گفته‌ها حتی به نوعی مورد تأیید وزیر صنعت، معدن و تجارت هم قرار گرفته و ایشان اعلام کرده که موضوع در حال بررسی است. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که قانون به صراحت گفته یارانه‌های نقدی باید صرفا از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی تأمین شده و برداشت از هر محل دیگری ممنوع است. چرا که مضرات آن بسیار بیشتر از منافع کوتاه‌مدتی است که از این محل حاصل می‌شود. تمامی افرادی که در مجلس نسبت به موضوعات این‌چنینی حساسیت دارند مخالف رویه فعلی هستند و افرادی هم که از طرف آقای لاریجانی در جلسه مشترک با دولت شرکت می‌کنند مخالف این شیوه هستند.
- نابسامانی اخیر بازار ارز را ناشی از چه مسائلی می‌دانید؟
این نابسامانی‌ها در واقع ریشه در دستوری دارد که از سوی دولت به بانک مرکزی مبنی بر عدم‌عرضه ارز داده شده بود. درحالی‌که اسناد نشان می‌دهد ارز کافی وجود دارد.
- آیا بی‌ثباتی در بازار ارز ناشی از تحریم نیست؟
خیر؛ تحریم با وجود اینکه تأثیراتی داشته اما تاثیر اصلی این تحولات در بازار ارز نیست.
- در شرایط کنونی بهترین راهکار برای مدیریت بازار ارز چیست؟
واقعیت تلخ این است که بازار ارز دچار بحران اعتماد است. مدیریت پولی و ارزی و مدیریت اقتصادی کشور ناتوان، غیرمستقل و بدون راهبرد است. به‌دلیل مجموعه رفتارهای زیگزاگی سال‌های اخیر، مورد اعتماد هم نیست. اصلی‌ترین بخش راه‌حل، احیای این اعتماد است که راه سیاسی دارد. تا این ترکیب برجاست، چاره‌ای نداریم جز اینکه به آنها کمک کنیم تا با کارشناسی دقیق، تصمیمات درست بگیرند، آنها را زود تغییر ندهند، زیر بار دستورات غیرکارشناسی نروند و درباره بازار ارز و پول، کم و صادقانه سخن بگویند.
- چه راهکارهای اقتصادی‌ای برای این مسئله وجود دارد؟
اولین قدم این است که براساس قانون عمل شود و ارز مرجع که یک اصطلاح جعلی بیش نیست، کنار گذاشته شود. دوم اینکه دولت به وظیفه قانونی برنامه پنجم در تعیین نرخ ارز مناسب برای اقتصاد عمل کند و با این نرخ بازار ارز شناور را راه بیندازد و آن را مدیریت کند. همچنین از ابتدا اعلام کند که بازار غیررسمی ارز باقی خواهد ماند. با ثبات این سیاست به‌تدریج که اعتماد به بازار رسمی احیا شود، فاصله نرخ دو بازار کاهش می‌یابد و در میان‌مدت بازار یکی می‌شود. و نکته آخر اینکه ارز برای کالاهای اساسی نیز در همان بازار رسمی و به نرخ آزاد این بازار فروخته شود.
